KUMUL TİPLERİ

https://www.haberanaliz.net/makale/kumul-tipleri-2081

  1. Arka kıyı kumulları(Hindshore dunes):İrlanda ve İskoçya'nın batısındaki machair'ler de düz kumlu bir ova olarak ortaya çıkan özel bir arka kumul türüdür.

 

  1. Bariyer kumulları (Barrier dunes):Bariyer adaları açık yerlerde ortaya çıkma eğilimindedir ve çakıllı bariyerler üzerine inşa edilebilir. Örnekler arasında Danimarka, Almanya ve Hollanda'nın Wadden adaları ve Doğu İngiltere'deki Kuzey Norfolk sahili bulunur.
  1. Barkan kumulları(Barchan dunes, Crescentic dunes):Hilal şeklindeki kumullardır.

 

  1. Boylamasına kumullar(Longitudinal dunes, Linear dunes, Seif dunes): Hâkimrüzgâr yönüne paralel uzanan büyük, uzun bir kumuldur. Genellikle kumun bol olduğu ve rüzgârın sabit ve güçlü olduğu bir engelin arkasında bulunan alanlarda oluşurlar.
  1. Enine kumullar (Transverse dunes):Bu kum tepeleri paralel veya yan yana sıralar halinde düzenlenmiştir. Çok fazla kum taşıyan rüzgarlar tarafından yapılırlar. Sırtlar rüzgâr yönüne dik açılarda uzanır.

 

  1. Kıyı kumulları(Coastal dunes):Yapıcı dalgaların kum birikimini teşvik ettiği ve karada hâkim olan rüzgarların bu kumu iç kısımlara savurduğu yerlerde oluşur. Hareketli kum tanelerini yakalamak için bitki örtüsü, çakıl taşları vb. gibi engellerin olması gerekir.
  1. Körfez kumulları(Bay dunes):Körfez kumulları en yaygın olanlarıdır ve genellikle burunlar arasında girintili çıkıntılı kıyı şeritleriyle ilişkili bulunur.

 

  1. Kubbe kumulları(Dome dunes):Genellikle kayma yüzeyi olmayan oval veya dairesel tümseklerden oluşur.Kubbe kumulları nadirdir ve kum denizlerinin rüzgâra karşı uzak kenarlarında meydana gelir.
  1. Makir kumulu (Machair):Batı İskoçya'ya özgü kumul otlaklarını tanımlamak için de kullanılmaktadır.

 

  1. Ness kumulları (Ness dunes):Hâkim rüzgarların karşıt olduğu yerlerde, sivri uçlu ön araziler de dahil olmak üzere Ness kumulları meydana gelir. Bunlar ayrıca güneydoğu Norveç, kuzeydoğu İskoçya ve Kuzey İrlanda'da olduğu gibi deniz seviyesinin karaya göre yükseldiği bölgelerde de bulunur.
  1. Parabolik kumullar(Parabolic dunes):Kum tabakasının çoğu bitki örtüsü ile kaplıdır. Bazı soğuk, göl ve kıyı ortamlarında yaygın olan parabolik kumullar, dünyanın bazı kurak alanlarında da meydana gelir.

 

  1. Taşlaşmış kumullar(Lithified dunes):Taşlaşmış (birleştirilmiş) kumul, deniz veya deniz kumulunun sıkıştırılıp sertleştiği zaman oluşan bir kumtaşı türüdür. Bu formdayken, kayadan geçen su, kayanın tonunu değiştirebilen mineralleri taşıyabilir ve biriktirebilir.
  1. Ters kumullar (Reversing dunes):Rüzgarların periyodik olarak yön değiştirdiği her yerde meydana gelen ters tepeler, kumul tiplerinin herhangi birinin çeşitleridir. Bu kum tepeleri tipik olarak zıt yönlerde yönlendirilmiş büyük ve küçük kayma yüzeylerine sahiptir

 

  1. Tırmanan kumullar(Climbing dunes):>8° topografik bir eğimin yukarı tarafında bir yatak biçimidir.Tırmanan kum tepeleri stabilize değildir.
  1. Tükürük kumulları(Spitt dunes): Bir haliç ağzında tortu biriktiğinde oluşur. Dalgaların hareketine (uzun kıyı kayması) ve nehir akıntılarının denize olan kuvvetine bağlı olarak çeşitli şekillerde ortaya çıkarlar. Bunlar, özellikle Akdeniz'deki mikro gelgit alanlarındaki deltalarla ilişkili kumul formlarını içerir.

 

  1. Üfleme kumulları (Blowout dunes):Bir kumul ekosistemindeki (psammosere) tortuların rüzgarla uzaklaştırılmasından kaynaklanan kumlu çöküntülerdir.

 

Prof. Dr. Turhan USLU
www.turhanuslu.net