Akyatan kıyı kumulu; Adana’nın Karataş ilçesi sınırları içindedir. Akyatan kıyı kumulunda araştırdığımız alan Akyatan gölünün güneybatısında Akdeniz’e açılan kanalın her iki yanındaki kumul alanlarıdır. Akyatan, Türkiye’nin en büyük lagün gölüdür.
Akyatan kıyı kumuluna 1970’li yıllardan itibaren birçok seyahatimiz oldu. Bunlardan en önemlileri 22 Haziran 1988’de Fransız Prof. Dr. Jean-Marie Géhu ve İspanyol Prof. Dr. Manuel Costa ile, 1992’de Hollandalı Dr. Albert H.P.M. Salman ve İngiliz Dr. J. Pat Doody ve 1993’de Fransız Catherine Kuzucuoğlu ile olanlardır.
Akyatan kıyı kumulu araştırmamızda 7 bitki topluluğu tespit ettik. Bunlar;
Kıyı kumulunda;
1. Salsolo – Cakiletum aegyptiacae
2. Ipomoeo stoloniferae – Sporoboletum virginici
3. Ipomoeo stoloniferae – Elymetum farcti
4. Cypero capitati – Helianthemetum stipulati
5. Pseudorloyo pumilae – Silenetum kotschyi
6. Eriantho – Schoenetum nigricantis
Kıyı makisinde;
7. Pistacio palaestinae – Rhamnetum graeci
Bu bitki topluluklarından 2, 3, 4, 5 ve 7’ncisi dünyada sadece Türkiye kıyılarına özgü. Bu durum Akyatan kıyı kumullarının önemini artıran özelliklerden biridir.
Bu bitki topluluklarından 2’ncisi Türkiye’de Hatay (Dörtyol), Adana (Akyatan), Mersin (Anamur), Antalya (Çaltıcak ve Kemer) ve Muğla’da (Kumluova ve Dalyan) bulunmakta.
3’üncü bitki topluluğu Hatay (Dörtyol), Adana (Akyatan) ve Mersin’de (Susanoğlu ve Taşucu) bulunmaktadır.
4. ve 5’inci bitki toplulukları Hatay (Dörtyol), Adana (Akyatan) ve Mersin’de (Erdemli ve Anamur) bulunmaktadır.
7’nci bitki topluluğu Türkiye’de Hatay (Dörtyol), Adana (Akyatan) ve Mersin’de (Taşucu ve Anamur) bulunmaktadır.
Dünyada Türkiye’den başka diğer ülkelerde de bulunan 1’inci bitki topluluğu Hatay (Dörtyol), Adana (Akyatan), Mersin (Anamur), Antalya (Çaltıcak ve Kemer) ve Muğla’da (Kumluova ve Dalyan) bulunmakta.
6’ncı bitki topluluğu dünyadaki başka ülkelerin yanında Türkiye’de Hatay (Dörtyol), Adana (Akyatan), Mersin (Taşucu) ve Antalya’da (Patara) bulunmakta. Bu sınırlı yayılışından dolayı bu bitki topluluğunun da korunmaya gereksinimi bulunmaktadır.
Dünyada sadece Türkiye’de bulunan bu bitki topluluklarının Türkiye’de hangi kıyı kumullarında bulunduğunu yazarak biyolojik zenginliklerin korunması için verileri vermek istedik. Eğer bu biyolojik zenginlikleri korumayıp yok edersek, o zaman da gelecek nesillere kıyı kumullarımız ile birlikte neleri yok ettiğimiz konusunda verileri vermiş olduk.
Akyatan kıyı kumullarının bulunduğu Seyhan ve Berdan nehirleri ağzındaki kıyı kumullarının alanını Dr. Yılmaz BAL, 1947 yılına ait hava fotoğraflarından 17976 ha ve 1992 yılına ait hava fotoğraflarından 9697 ha olarak ölçtü. Aradan geçen 45 yıl içinde kıyı kumullarının 8279 ha’ı çoğunlukla ağaçlandırılmış veya tarım alanlarına dönüştürülmüştü. Ormancıların verdiği rakama göre 2639 ha kumul ağaçlandırması yapılmış. Google Earth uydu görüntülerinden yaptığımız ölçümde sahilde 16588 m uzunluğunda ve en geniş yeri 1930 m olan bir alan 1972 yılından beri ağaçlandırılmakta. Bu ağaçlandırma sahası içinde ne gibi biyolojik zenginliklerimizin kaybolduğunu bilmiyoruz ve hiçbir zaman da bilemeyeceğiz.
Rüzgâr erozyonunu önleme adına ağaçlandırılan Türkiye kıyı kumulları daha sonra kıyıların rant değerinin artması ile turizme tahsis edilmeye başlanmıştır. Buna örnek olarak Antalya’dan Side, Belek, Konyaaltı ve Kale’yi verebiliriz. Böylece ağaçlandırılan alanların biyolojik zenginlikleri yok olmasının yanında, bu ağaçlandırmalar için yapılan onca para ve emekler de boşa gitmiştir. Türkiye, kıyı kumullarını bugüne kadar nasıl kullanacağını planlayamamıştır. |