Türkiye kıyı kumulları üzerindeki tahribatların çeşitliliği ve boyutları özellikle 1980 sonrasında giderek artmaktadır. Bu tahribatlardan birisi de kıyı kumullarının atık alanlar olarak seçilmesi.
Katı atık sorunu
Bu yerlerden biri katı atık yeri yani çöplük olarak seçilen Bursa'nın Karacabey ilçesi Kocaçay deltasındaki kıyı kumuludur. 1 Nisan 2007’deki gezimizde buradaki Yeniköy kıyı kumulunun bir turizm merkezi haline geldiğini ve yüzlerce yazlık ev yapıldığını gördük. Bu evlerin çöplerinin yakınındaki kumula döküldüğüne de şahit olduk. Burada bulunan resmi kurumların yetkililerinin bu durumu görmemesi, gelecek için bizi çok endişelendirdi. Çünkü bu kumulu, Fransız Prof. Dr. Jean-Marie Géhu ile birlikte 1989 yılında bu kumulu Batı Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege kıyılarındaki doğal rezerv niteliğindeki 6 alandan biri olarak bilim âlemine ve kamuoyuna açıklamıştık.
Kumulun çöplük olarak kullanıldığı bir diğer yer Kırklareli’nde İğneada kumuludur. Burada da yazlık evler civarı çöplük olarak kullanılıyor.
Katı atık sorunu olarak bir diğer örnek; Mersin Kazanlı’da seraların eskimiş naylonlarının kumullara atılmasını verebiliriz.
Katı atık sorunu ile ilgili vereceğimiz diğer örnekler Antalya, Manavgat’tan. Buradaki kumullara çimento, kömür, moloz, inşaat atıklarının atılmasıdır. Patara kumulu ve İzmir Kuşcenneti'nde de hafriyat topraklarının kumullara atıldığını görüyoruz.
Katı atık sorunu ile ilgili bir başka örnek; Hatay'ın Samandağ kumulunda denizden dalgalarla kıyıya gelen tonlarca çöpün Samandağ Belediyesince toplanıp kumulda yakılması.
Atık su sorunu
11 Ocak 1994 tarihinde Antalya, Titreyen göl yakınındaki kıyı kumulunun altına Manavgat’ın arıtma sistemi deşarjının verilmesi Türkiye’deki ilk ve tek olay. Deşarjın Manavgat Çayına verilmesi için tesis yapılmış ancak Manavgat’ta bunu protesto için 4 milyon imza toplanınca deşarj için sahipsiz kıyı kumulları seçilmiş.
Kumula atılan sıvı atıklarla ilgili olarak elimizde birkaç örnek bulunmakta. Bunlardan biri Hatay Samandağ’da kanalizasyon atık sularının deniz deşarjı sonrası dalgalarla kumullara geri gelmesi.
Antalya, Lara’da ise kumullara atık su bırakılmıyor ama atık su arıtma tesisleri kıyı kumulları üzerine tesis edilmiş.
Türkiye’de kıyı kumulları yaşam ortamlarının sahipsiz olması, herkesi kumullar üzerinde istediğini yapma kolaylığına götürmekte ve her yıl kumulların biyolojik zenginliğini tehdit eden yepyeni etkenler ortaya çıkmakta. Türkiye modern bir ülke olduğunu iddia ediyorsa, sahip olduğu bu biyolojik değerlere bunların dünya mirası olması nedeniyle sahip çıkma zorunluluğundadır. |