KIYI KUMULLARINDA ARAZİ KULLANIM VE DEĞİŞİKLİĞİ ARAŞTIRMALARI

https://www.haberanaliz.net/makale/kiyi-kumullarinda-arazi-3057 Türkiye kıyı kumulları konusunda bugüne kadar yapılmış 846 yayın tespit ettik. Bu yayınları bilim dalına göre en çok yayından en aza doğru sıralarsak; botanik, jeoloji, orman, coğrafya, peyzaj, biyoloji, turizm ve tarım olarak sıralayabiliriz. Kıyı kumullarında arazi kullanım ve arazi kullanım değişikliği üzerinde yapılmış 49 kaynak tespit ettik. Bunlardan 25’i çeşitli toplantılarda, 10’u tez çalışması, 8’i süreli yayınlarda ve 4’ü proje çalışması olarak yayınlanmıştır. Bu 49 yayın arasında en eski olanınM. D. Kantarcı’nın 1988 tarihli yayınıdır. Bu yayından sonraki en eski yayın Uslu, T ve Bal, Y.’ın 1993 tarihli yayınıdır. Kıyı kumullarında arazi kullanım ve arazi kullanım değişikliği konusunda yayınlar; 1980-1989 yılları arasında 1, 1990-1999 yılları arasında21, 2000-2009 yılları arasında17, 2010-2019 yılları arasında9 ve 2020 ve sonrasında 1 tanedir. Kıyı kumullarında arazi kullanım ve arazi kullanım değişikliği ile ilgili yayınlarda 75 kişinin adı geçmektedir. Bunlar;Akbulak, C., Akova, S.,Aksoy, T., Alkan, Y., Alpaslan, A. Ö., Alphan, H., Altunoğlu, N., Aydın, Ş. S., Aytuk, C., Bağcı, H. R., Bal, Y., Baysan, S., Berberoğlu, S., Bıçıcı, M., Bozkurt, M., Ceylan, E., Çakan, H., Çelik, A. M., Çullu, M. A., Dal, N.,Demir, S., Derse, M. A., Dinç, U., Doygun, H., Düzenli, A., Efe, R., Erdem, Ü., Geçen, R., Géhu, J.-M., Gülersoy, E. A., Gülez, S., Gültekin, E., Gürbüz, M., Güzelmansur, A., İzcankurtaran, Y., Kantarcı, M. D., Karabulut, M., Kızılelma, Y., Korkmaz, H., Kornosor, S., Kundak, B.,Kuşçu, V., Maktav, D., Mater, B., Nayim, B. N., Onur, I., Ortaçeşme, V., Özden, E. Ö., Özşahin, E., Sarı, M., Sarış, M., Seyran, Z., Sirel, B., Sönmez, M. E., Sönmez, N. K., Sur, Ş., Şatır, O., Şekeroğlu, E., Şenol, S., Tırıl, A., Topal, V., Topuz, M., Turoğlu, H., Türkmen, N., Ulun, A., Uslu, T., Uygun, N., Uygur, N., Uzun, G., Yaman, A., Yeğingil, İ., Yılmaz, K. T., Yılmaz, R., Yurdusever, F. ve Yücel, M.’dir. Kıyı kumullarında arazi kullanım ve arazi kullanım değişikliği ile ilgili en çok yayını olan 16’şar yayın ile Bal, Y. ve Uslu, T.’dir. Kıyı kumullarında arazi kullanım ve arazi kullanım değişikliği; Türkiye’de kıyı kumulları konusunda bilgisi olmayan yetkililerin ve bunlarınetkili olmayan koruma tedbirleri ile rantın karşısında özellikle 1980 sonrasıçok hızlı bir şekilde olmuştur. • Akdeniz kıyı kumullarının 22’sinde 1947-1994 yılları hava fotoğraflarını karşılaştırdığımızda10.221 ha kıyı kumulunun,başta tarım ve turizm alanlarına dönüştürüldüğünü gördük. Bu rakam tüm Türkiye kıyı kumullarının yaklaşık 1/3’ne denk gelmekte. • Biz inanıyoruz ki yakın gelecekte sadece Akdeniz bölgesini değil tüm Türkiye kıyı kumullarını içine alacak ve geçmişten o tarihe kadar ne kadar kıyı kumulunun nasıl tahrip edilip başka alanlara (otel, yazlık siteler, tarla, sera, vb.) dönüştürüldüğü mutlaka araştırılacaktır. Böylece gelecekte çevreden sorumlu 3 bakanlığın (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı) onca elemanının gözleri önünde; • 1970-1975 toprak haritalarındaki 110 büyük kumul yaşam ortamlarının (ekosisteminin) nasıl rant için yok edildiği sorgulanacaktır. • Kıyı kumulları ve sahip olduğu kumul bitki türleri ve bitki topluluklarının nasıl sorumsuzca yok edildiği sorgulanacaktır. • Türkiye kıyı kumullarında bulduğumuz bazılarının dünyada sadece Türkiye kıyı kumullarında olan bitki topluluklarının nasıl yok edildiğisorgulanacaktır. En azından şunu söyleyebilirim ki Avrupa’da kıyı yaşam ortamlarını ve bunların arasında kıyı kumullarını bu kadar sorumsuzca yok eden bir başka ülke bulunmamaktadır. 1. AKBULAK, C. & YAMAN, A. – 2006 - Kepez Deltasında arazi kullanımının coğrafi analizi - 1. Uluslararası Troia Bölgesi Değerleri Sempozyumu: 53-64. 2. AKOVA, S. – 1997 - Bir kıyı kasabası, Kocahasanlı’da arazi kullanımındaki değişim - Türkiye Kıyı ve Deniz Alanları I. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 97 Konferansı Bildiriler Kitabı: 243-254. 3. AKSOY, T. & SARI, M. – 1995 – Belek Özel Çevre Koruma alanının şimdiki durumunun tespiti ve ideal alan kullanım planının belirlenmesi – Çevre Bak., ÖÇKK 08Ö93/5 nolu proje: 188 s. 4. ALKAN, Y. – 2006 - Erdemli kenti mücavir alanı içinde ekolojik kapsamlı alan kullanımı üzerine bir araştırma – Çukurova Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 144 s. 5. ALPASLAN, A. Ö. – 2006 - Side-Manavgat kıyı kesimi alan kullanımlarının kıyı yönetim ve planlamasına yönelik değerlendirilmesi - Akdeniz Üniv., Fen Bil. Ens., Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi: 112 s 6. ALPASLAN, A. Ö. & ORTAÇEŞME, V. – 2006 - Kıyısal arazi değişimlerinin belirlenmesinde uzaktan algılama ve CBS’nin kullanımı Side-Manavgat kıyıları örneği –1. Uzaktan algılama-CBS çalıştay ve paneli1 s. İstanbul 7. ALTUNOĞLU, N. – 2008 – Terme Çayı ile Akçay arasında kalan sahanınn kıyı morfolojisi ve kıyı kullanımı – Ondokuz Mayıs Üniv., Sosyal Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 82 s. 8. AYDIN, Ş. S. & GÜLEZ, S.– 2002 - Bartın İnkumu-Mugada arası kıyı kullanımları, turizm potansiyeli ve bir planlama örneği - Türkiye'nin Kıyı ve Deniz Alanları IV.Ulusal Konferansı (5-8 Kasım, 2002), Türkiye Kıyıları 02, Bildiriler Kitabı; Dokuz Eylül Üniv., E. Özhan & N. Alpaslan (Editörler), 1: 569-576, İzmir. 9. BAĞCI, H. R. & TOPAL, V. – 2022 - Göksu Deltası’nda (Silifke/Mersin) tarımsal değişiklikler - Coğrafi Bilimler Dergisi, 20 (2): 407-432. 10. BAL, Y. & USLU, T. – 1996 - Beach erosion in the Eastern Mediterranean- Programme, Abstracts and Excursions of the Int. Conference on Land Degradation, 10-14n June 1996:39. Adana. 11. BAL, Y. & USLU, T. – 1997 - The beach erosion in the Eastern Mediterranean of Turkey - Workshop on insular coastal area risk management in the Mediteranean, 15-17 October 1997:93-109. Malta. (In English) 12. BAL, Y. & USLU, T. – 1997 - The beach erosion in the Western Mediterranean of Turkey - Workshop on insular coastal area risk management in the Mediteranean, 15-17 October 1997:110-130. Malta. 13. BAL, Y. & USLU, T. – 1997 - Batı Akdeniz'de kıyı erozyonu - Türkiye Sorunlarına Çözüm Konferansı - I:253-263. Ankara. (In Turkish) 14. BOZKURT, M. - 1995 – Kumköy-İğneada arası kıyı kullanımı ve planlaması - İstanbul Üniv., Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü. 15. DAL, N. & BAYSAN, S. – 2007 - Kuşadası’nda kıyı kullanımı ve turizmin mekansal etkileri konusunda yerel halkın tutumları - Ege Coğrafya Derg., 16: 69-85. 16. DERSE, M. A. – 2010 - Sürdürülebilir arazi kullanım planlaması için uzaktan algılama verilerine dayalı bölgesel değişim tespiti: Erdemli (Mersin) örneği – Çukurova Üniv. Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 135 s. 17. DİNÇ, U., ŞENOL, S., YEĞİNGİL, İ. & ÇULLU,M. A. – 1995 - Göksu Deltası arazi kullanım haritasının spot uydu verileri kullanılarak hazırlanması - İlhan Akalan Toprak ve Çevre Sempozyumu, Ankara Üniv., Ziraat Fak., Halkla İlişkiler ve Yayın Ünitesi, Ankara 1 (7): 211-219. 18. DOYGUN, H.,BERBEROĞLU, S. & ALPHAN,H. – 2003 - Hatay, Burnaz kumulları alan kullanım değişimlerinin uzaktan algılama yöntemi ile belirlenmesi - Ekoloji Dergisi, 12 (48): 4-9. 19. EFE, R. & DEMİR, S. – 2007 – Tuz Gölü (Karataş) çevresindeki arazi kullanımı değişiminin kumullara etkisi – Türk Coğrafya Dergisi, 48: 59-72. 20. GÜLERSOY, E. A. & ÇELİK, A. M. – 2014 - Küçük Menderes havzası’nda arazi kullanımının zamansal değişimi (1984-2012) - Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı: 832-838. Muğla. 21. GÜZELMANSUR, A. – 2000 - Erzin ilçesi Sarımazı-Burnaz Halk Plajları ve Gaziantep Tatil Siteleri arasındaki kıyı şeridinde kıyı alan kullanım planlaması - Çukurova Üniv., Fen Bil. Ens., Peyzaj Mimarlığı ABD, Yüksek Lisans Tezi: 158 s. Adana. 22. KANTARCI, M. D. – 1988 - Çatalca Yarımadası kuzey kesiminde (Ağaçlı yöresi) linyit kömürü açık işletme alanlarında arazi kullanımı ve ağaçlandırma için temel ekolojik incelemeler ve değerlendirmeler – İstanbul Üniv., Ormqn Fak. Dergisi, 38/A (1): 60-90. 23. KARABULUT, M., GÜRBÜZ, M., KIZILELMA, Y., CEYLAN, E. & TOPUZ, M. – 2012 - Göksu Deltası’nda amaç dışı arazilerin kullanımının CBS ve uzaktan algılama teknikleriyle belirlenmesi – III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu: 759-767. 24. KORKMAZ, H., GEÇEN, R. & KUŞÇU, V. – 2016 - Asi Deltası kıyı kullanımı ve kıyı kenar çizgisi uygulama problemleri - Turkish Studies, 11 (2): 779-808. 25. MATER, B. & TUROĞLU, H. – 1997 - Karasu (Sakarya Deltası) kıyılarının arazi kullanımı ve uygulama sorunları - Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları I.Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 97 Konferansı, Bildiriler Kitabı, 24-27 Haziran 1997: 233-242, Ankara. 26. NAYİM, B. N. - 2011 – Bartın peyzajında alan kullanım uyuşmazlıklarının belirlenmesi: Lucis modeli – İstanbul Teknik Üniv., Fen Bil. Ens., Doktora tezi: 264 s. 27. ONUR, I., MAKTAV, D., SARIŞ, M. & SÖNMEZ, N. K. – 2009 - Change detection of land cover and land use using remote sensing and GIS: a case study in Kemer, Turkey - International Journal of Remote Sensing 30 (7):1749- 1757. 28. ÖZDEN, E. Ö. & SUR, Ş. – 2001 - Doğaya saygılı kıyı kullanımı Şile örneği - Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları III. Ulusal Konferansı Bildiriler Kitabı, Ankara. 29. ÖZŞAHİN, E. – 2015 - Examination of Gönen and Kocasu River Deltas in terms of land use and changes in shoreline (NW Turkey) - International Journal of Innovative Environmental Studies Research, 3(1): 1-13. 30. SEYRAN, Z. – 2009 – Aşağı Seyhan ovasının geçmişten günümüze arazi kullanımındaki değişiminin, coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama ile belirlenmesi – Çukurova Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 114 s. 31. SÖNMEZ, M. E. & AYTUK, C. – 2011 - Akyatan lagünü çevresinde arazi kullanımındaki değişimlerin zamansal incelenmesi ve ekosistem üzerindeki olumsuz etkilerinin belirlenmesi – Sosyal Bil. Derg. 1 (1): 25-39. 32. ŞATIR, O. – 2013 - Aşağı Seyhan Ovası’nda uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla tarımsal alan kullanım uygunluğunun belirlenmesi – Çukurova Üniv., Fen Bil. Ens., Doktora Tezi: 291 s. 33. ULUN, A. – 2008 - Alata birinci derece doğal sit alanında alan kullanım kararlarının saptanması – Ankara Üniv., Fen Bil. Ens., Doktora tezi: 218 s. 34. USLU, T. & BAL, Y. – 1993 - Coastal dune management of Seyhan delta - In : ÖZHAN, E. (ed.). Proceeding of the First International Conference on the Mediterranean Coastal Environment, MEDCOAST 93, 2-5 November 1993 : Vol. 1:199-216. Antalya. 35. USLU, T. & BAL, Y. – 1994 - Kavak (Çanakkale)da kıyı kumulu yönetimi - 12. Ulusal Biyoloji Kongresi Bildiri ve Poster Özetleri , Botanik Seksiyonu, 6-8 Temmuz 1994:38. Edirne. 36. USLU, T. & BAL, Y. – 1995 - Coastal dune management in Kumluca (Antalya) - Programme and Abstracts of the 4th Plant Life of South West Asia Symposium, 21-28 May 1995:72. İzmir. 37. USLU, T. & BAL, Y. – 1995 - Anamur (İçel) da kıyı kumulu yönetimi - 2. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildiri ve Poster Özetleri, 11-13 Eylül 1995:19. Ankara. 38. USLU, T. & BAL, Y. – 1995 - Ceyhan nehri deltası kıyı kumulları jeomorfolojisi ve bitki örtüsü - TÜBİTAK, DEBAG-106 nolu proje:121 s. Ankara. 39. USLU, T. & BAL, Y. – 1996 - Kavak (Çanakkale)da kıyı kumulu yönetimi - 12. Ulusal Biyoloji Kongresi Cilt 1 Botanik Seksiyonu, 6-8 Temmuz 1994:185-192. Edirne. 40. USLU, T. & BAL, Y. – 1996 - Ceyhan deltası (Adana) nda kıyı kumulu yönetimi - 3. Coğrafya Sempozyumu Bildiri Özetleri, 15-19 Nisan 1996:71. Ankara. 41. USLU, T. & BAL, Y. – 1996 - Kale (Antalya) de kıyı kumulu yönetimi - 13. Ulusal Biyoloji Kongresi, Çevre Biyolojisi Seksiyonu Bildiri ve Poster Özetleri, 17-20 Eylül 1996 :6. İstanbul. 42. USLU, T. & BAL, Y. – 1997 - Kale (Antalya) de kıyı kumulu yönetimi - 13. Ulusal Biyoloji Kongresi. Cilt 3. Çevre Biyolojisi Seksiyonu Bildiri ve Poster Metinleri : 42-52. İstanbul. 43. USLU, T. & BAL, Y. – 1997 - Coastal dune management in Kumluca (Antalya) – 4th Plant Life in Southwest and Central Asia. Ege Univ. Press:642-659. İzmir. 44. USLU, T., GEHU, J.-M. & BAL, Y. – 2003 - Mecidiye kıyı bitki örtüsü - Keşan Sempozyumu, 15-16 Mayıs 2003:41, 95. Keşan. 45. USLU, T., GEHU, J.-M. & BAL, Y. – 2006 - Mecidiye (Keşan) kıyı bitki örtüsü –Keşan Sempozyumu, 15-16 Mayıs 2003:370-382. Keşan Belediyesi yay. 46. UYGUN, N., DİNÇ, U., ŞEKEROĞLU, E., YEĞİNGİL, I., UZUN, G., KORNOSOR, S., DÜZENLİ, A., GÜLTEKİN, E., ŞENOL, S., BIÇICI, M., UYGUR, N., YÜCEL, M., TÜRKMEN., N., ÇAKAN, H. & SİREL, B. -1994 - Göksu Deltası’nın biyolojik zenginliğinin (Flora ve fauna) tespiti ile ekolojik peyzaj ve optimal arazi kullanım planlaması - Çevre Bakanlığı, Özel Çevre Kurumu Başkanlığı, Proje no:09.G.92/03,Adana, 357 s. 47. YILMAZ, K. T., BERBEROĞLU, S., ÇAKAN, H., ALPHAN, H. & İZCANKURTARAN, Y. – 2006 – Kazanlı kıyı kumullarında koruma öncelikli alan kullanım planlaması ve eğitim proğramı uygulaması – TÜBİTAK, 101Y138 nolu proje: 45 s. 48. YILMAZ, R., TIRIL, A., KUNDAK, B., & ERDEM, Ü. – 1997 - Sarıgerme’de alan kullanım kararlarının irdelenmesi - Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları I. Ulusal Konferansı. Türkiye Kıyıları 97 Bildiriler kitabı: 173-181. 49. YURDUSEVER, F. – 2014 – Karasu’da (Sakarya nehri – Karasu deresi arası) arazi kullanımı – Uşak Üniv., Sosyal Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 61 s. Prof. Dr. Turhan USLU www.turhanuslu.net